Rzeźba obszaru gminy Raków pozostaje w bezpośrednim związku z budową geologiczną. Na terytorium gminy Raków można wyróżnić dwie części wyraźnie różniące się pod względem geomorfologicznym.
Północna część gminy położona w Górach Świętokrzyskich jest wyraźnie wyższa i posiada urozmaiconą rzeźbę terenu. W rzeźbie tej części gminy dominują wydłużone pasma o lekko falistej linii grzbietowej nawiązujące swym przebiegiem do wychodni odpornych piaskowców kambryjskich, porozdzielane szerokimi dolinami. Stoki wzniesień porozcinane są wąskimi dolinami o charakterze parowów, wąwozów lub wciosów. Charakterystyczne formy erozji wąwozowej wykształciły się w utworach lessowych okolic Barda, Szumska i Ociesęk.
Południowa niższa część terytorium gminy jest oddzielona od części północnej wyraźną krawędzią morfologiczną o przebiegu mniej więcej z północnego zachodu na południowy wschód w rejonie Szumska, Woli Wąkopnej i Ociesęk. Powierzchnia ziemi jest tu wyrównana, urozmaicona wciętymi dolinami rzek Czarnej i jej dopływów a także piaszczystymi pagórami wydm.
Z występowaniem trzeciorzędowych wapieni związany jest rozwój zjawisk krasowych w rejonie na północ od Rakowa. Jest to kras reprodukowany w zalegających na wapieniach osadach plejstoceńskich. Formami pochodzenia krasowego są werteby. Na powierzchni są one widoczne jako niewielkie zabagnione zagłębienia w miejscach gdzie znajdują się leje krasowe wypełnione gliną i piaskiem pochodzenia lodowcowego.
Rozpiętość wysokości bezwzględnych na terenie gminy wynosi ponad 200 m. Najwyższym wzniesieniem jest góra Zamczysko wznosząca się nad Nową Hutą na wysokość 420,8 m n.p.m. Natomiast najniżej położone są brzegi zbiornika Chańcza znajdujące się na wysokości około 217 m n.p.m.